MOTOR BRAKETİ

Bilirsiniz denizin şakaya gelir yanı yoktur...Geçtiğimiz yaz bir-iki defa seyir sırasında pervanemize halat, naylon torba, çuval benzeri cisimler dolandı ve marinanın açığında kaldık. Rüzgar da olmayınca, ancak destek çağırarak geri dönebildik. Artık daha uzun menzilli yolculuklar yaptığımızdan içimizde hep böyle birşey uzun yolda başımıza gelirse en yakın karaya nasıl ulaşırız düşüncesi vardı. Rüzgarlı havalarda bunu yelken açarak bir parça sağlayabilirdik ama ya bizim kaldığımız gibi çok az hatta rüzgarın olmadığı havalarda başımıza gelirse? Yada seyir sırasında dümende bir problem yaşarsak ve tekneyi yönlendiremezsek? Epeydir bu konu üzerinde düşünüyorduk. İki büyük avantajımız vardı; birincisi BORAL 30 feet, yani nispeten küçük ve hafif bir tekne. İkincisi ise yapısı nedeniyle kıç tarafında bir braket takacak "çene" mevcut. Bu da, botumuzun 3,5 HP'lik motorunu bir yedek motor olarak kullanma düşüncesini getirdi. Bir dıştan takma motor braketi ile acil durumlarda bot motorunu yedek motor yapabilir ve tekneyi güvenli sulara götürebilirdik. Aslında, sancak yada iskele tarafında motor braketi monte edilebilecek boşluklar da vardı ama biz sabit bir braket istemiyorduk. Zira bu her zaman kullanılmayacak bir düzenekti, sadece acil durumlarda işe yarayacaktı, ayrıca sabit bir düzenek kıçtan-kara olurken çapariz verebilirdi. Bu düşünce ile portatif bir motor braketi yapmaya karar verdik. Biraz düşündükten sonra gerekli malzeme ortaya çıktı;

                         1- Braketi tekneye monte etmek için bir mengene,
                         2- Motoru üzerine takmak için uygun ölçülerde "ayna" görevi görecek ahşap malzeme,
                         3- Montaj için gerekli vida, somun, pul vb. malzeme,
                         4- Motorun sarsıntısını tekneye iletmeyecek ve vibrasyonu önleyecek sert kauçuk kaplama,

Önce düzeneğin sunta kullanarak prototipini yaptık ve tekneye monte ederek üzerine motoru takmayı denedik. Nerelerde sıkıntı var, ne gibi iyileştirmeler yapmamız gerektiğine baktık. Sonra sağlam, suya dayanıklı ve kalın tahtalar kestirerek mengeneyi üzerine monte ettik. Mengene olarak yeterince sağlam olduğuna inandığımız "Kanca" marka 10 cm ağız boyutu olan mengene kullandık. Gerçi biraz ağır ama sağlamlık açısından güven veriyor. Aşağıdaki resimlerde düzeneği görebilirsiniz.

Öncelikle motorun takılacağı yaklaşık 30 cm x 25 cm x 4,5 cm'lik tahta ve mengenenin monte edileceği yaklaşık 15 cm x 15 cm x 4,5 cm'lik 2 adet tahta parçaları hazırlandı. Bunların 2 adet olmasının nedeni, motor büyük parçaya monte edilirken motorun montaj vidalarının mengene veya tekneye temas ederek bağlama zorluğu yaratmasının önlenmesiydi. Kısacası 2 parça tahta, bir mesafe vererek motoru tekneden uzaklaştırdı. Bizim motorumuz kısa şaft olduğundan braketin suya olan mesafesi de önemli idi. Çok yukarda durursa pervanenin suya batmama olasılığı vardı. Çok aşağıya inerse de bu sefer braketin suya teması dolayısıyla bir sürtünme kuvveti yaratması sözkonusu idi. Üç ahşap parça uygun hizada eş eksenli 3 adet delik ile mengenenin montaj deliklerine göre delindi. Mengene ile birleştirilip vidalar takılmadan, nalburlardan temin edilebilecek sert kauçuk malzeme ile kaplandılar. Kaplama öncesi ahşaplar zamanla çürümesin diye 2 kat verniklendi ve kauçukların kenarları silikon sürülerek içine su geçmesi engellendi. 20'şer cm'lik 8'lik 3 adet çelik saplama vidası, yeterli pul ve somun ile mengene ve tahtalar birbirine bağlandı. Somunlara "kontra somunu" takılması ihmal edilmedi. Mengenenin tekneyi "ısıran" çenelerine de şerit halinde kauçuk yapıştırdık ki hem ısırdığı yere zarar vermesin hem de motordan yansıyacak vibrasyonu azaltsın.

Motorun takıldığı aynanın 2 tarafına birer mapa yerleştirdik. Bu mapalardan emniyet amaçlı 2 ince hata ile tekne gövdesine bağlantılar yaptık. Bu bağlantılar, mengenenin motor çalışırken gevşeyip yerinden çıkması veya düzeneğin kırılması/kopması durumunda motorun denize düşmesini önleyecek. Ayrıca, motora yol verildiğinde itme gücünün etkisi ile braketin aşağı doğru esnemesini de engelleme görevleri de var.
Motor brakete takıldıktan sonra, eğer tekneye dümen ile yön verilecekse sağa-sola dönüşünün engellenmesi gerekiyor. Bu da motorların arkasında, kuyruk üstünde bulunan kelebek vidanın sıkılması ile yapılıyor. Yok eğer dümen arızası var ve motor ile tekneye yön verilecekse, o zaman motor, kolundan sağa-sola döndürülerek yeterli manevra imkanı sağlanıyor.

Gereken montajlar bitince motoru çalıştırıp pontondan geçenlerin meraklı bakışları altında bir deneme yaptık. Gayet başarılı idi. 3,5 HP'lik motor (ki BORAL'ın 18 HP'lik diesel motorunun ürettiği gücün %20'si demek) tekneyi zor durumlardan kurtaracak kadar yeterli performans üretti. Tabi ki birkaç önemli nokta unutulmamalı;

1- Bu bir acil durum düzeneği, sürekli kullanım için değil,
2- Performansı sınırlı, bizi sadece zor durumdan kurtarabilir,
3- Asla bir "sürekli motor" olarak kullanılmaz,
4- Profesyonel bir ekipman değil, sadece ihtiyaçtan doğmuş bir fikir,
5- Motor benzin ile çalışıyor, yeterli benzin stoğunuz mutlaka olmalı, biz 10lt tutuyoruz,
6- Motor çalışırken emniyet ipi mutlaka gergin şekilde tekneye bağlanmalı, aynen bot kullanırken nasıl bileğimize takıyorsak öyle yapmalı ki, motor yerinden kurtulursa durdurabilsin. Aksi durumda çalışan başıboş bir "testere"niz olabilir, hem kendinize hem de tekneye zarar verebilirsiniz.

Sonuçta bu acil durum düzeneğinin işe yarayacağına kanaat getirerek "hiç kullanmak gerekmesin" temennisiyle ambara kaldırdık. Pontonda yaptığımız küçük bir keşif turunda, eski tip Bavaria'ların çoğunda benzer düzenek takılabilecek uygun yerin olduğunu gördük. Ancak, tekrar hatırlatmakta fayda var; BORAL küçük bir tekne ve 18 kg ağırlığındaki 3,5 HP Tohatsu kısa şaft motor yeterli performansı sağlıyor. Benzer düzeneği 42 feet'lik bir Bavaria'ya da yapabilirsiniz ama daha güçlü motor gerekir bu da daha fazla ağırlık ve brakete binecek daha fazla yük demektir. Motora, tekneye veya kendinize zarar verebilirsiniz.